Les 36: Wanneer geldt een kruis of mol?

We weten inmiddels dat we een noot met een halve toonsafstand kunnen verhogen of verlagen door er een kruis of mol voor te schrijven. Kruizen en mollen hebben niet altijd alleen effect op de noot waar ze vóór geschreven staan, maar kunnen ook gelden voor noten die erna komen.

Terug in deel 3 hebben we geleerd dat muziek altijd in maten geschreven is. De volgende regel moet je dan goed onthouden: een kruis of mol voor een noot geldt ook voor alle zelfde noten die erna komen in dezelfde maat, zolang er niets anders staat. Laten we kijken naar een voorbeeld om dit beter te kunnen zien. Let daarbij op de F noten: Zoals je ziet, hebben we een kruis geschreven voor de tweede F waardoor het een Fis wordt. Volgens de regel die we net geleerd hebben, worden de derde en vierde F dan ook een Fis. Het is niet nodig voor elke F weer een kruis te schrijven.
De eerste F blijft een F, omdat nergens daarvoor een kruis staat. De laatste F is in de volgende maat en blijft ook een F. Het kruis in de eerste maat geldt alleen binnen die maat, niet verder.

Een kruis of mol geldt ook voor elke zelfde noot die erna komt binnen de maat, zolang er niets anders staat aangegeven.

Let op dat een kruis of mol alleen geldt voor noten op precies dezelfde hoogte op de notenbalk, niet voor noten op een andere plaats, ook niet als de noot dezelfde naam heeft. Hieronder zijn bijvoorbeeld drie verschillende B's, waarvan alleen de middelste een mol heeft en een Bes wordt. De andere twee blijven een B. In les 23 hadden we gezien dat we een noot die niet meer in de maat past, met een boogje naar de noot in de volgende maat kunnen schrijven. Stel dat we een kruis in de eerste maat schrijven, dan geldt het kruis ook voor de verbonden noot in de volgende maat - het is tenslotte een verlenging van dezelfde noot. Het kruis geldt niet voor alle andere noten in de volgende maat. Het kan ook voorkomen dat we in een maat eerst een noot met kruis hebben, maar daarna dezelfde noot zonder kruis willen schrijven. Kijk bijvoorbeeld nog eens naar de eerste notenbalk hierboven, waar zoals we zagen de derde en vierde F automatisch een Fis worden. In de volgende les zullen we gaan zien hoe we hier weer een F van kunnen maken.