Les 38: Vaste voortekens

Het kan gebeuren dat in een muziekstuk vaak dezelfde noot met een kruis of mol voorkomt. In dit geval is het niet zo handig elke maat weer opnieuw een kruis of mol vóór de noot te schrijven. Er is hier nog een andere oplossing voor.

We kunnen namelijk aan het begin van een muziekstuk aangeven dat een noot altijd met kruis gespeeld moet worden, door helemaal vooraan de regel bij de sleutel het kruis te schrijven. Dit noemen we een vast voorteken: In tegenstelling tot de toevallige voortekens zoals we die in de vorige lessen hebben gezien, geldt een vast voorteken voor elke maat in een muziekstuk. De hoogte van het kruis op de notenbalk geeft aan welke noot met kruis gespeeld moet worden, net zoals bij de toevallige voortekens. In het voorbeeld hierboven staat het kruis op de hoogte van de F noot, waardoor al deze noten een Fis worden. Een vast voorteken geldt voor alle noten met dezelfde naam, zoals alle F noten hierboven, niet alleen voor de F noten op dezelfde hoogte als het voorteken.

Vaste voortekens staan aan het begin van de notenbalk direct na de sleutel. Ze gelden voor alle maten in het muziekstuk en voor alle noten met dezelfde naam.

We kunnen ook meerdere kruizen of mollen als vaste voortekens schrijven, zodat meerdere noten verhoogd of verlaagd gespeeld moeten worden. Hieronder is een voorbeeld waarbij alle B, E en A noten in het muziekstuk een halve toon verlaagd worden naar Bes, Es en As. Het kan zelfs voorkomen dat alle noten verhoogd of verlaagd worden, zodat er wel zeven kruizen of mollen vooraan de regel geschreven staan. Dit is nog wat moeilijk en zullen we pas in latere lessen gaan bekijken. Het is nu vooral belangrijk dat je weet dat we vaste voortekens gebruiken om het lezen van muziek makkelijker te maken, omdat we een kruis of mol één keer vooraan kunnen zetten in plaats van deze vaak te moeten herhalen.

Je moet dus altijd goed naar het begin van de regel kijken of er een vast voorteken is en dit dan goed onthouden, omdat je elke keer als je die noot tegenkomt dit voorteken moet spelen. Door veel te oefenen zal dit vanzelf steeds makkelijker gaan. Net zoals we in de vorige les zagen, kan soms een bepaalde noot die verhoogd of verlaagd wordt door een vast voorteken ook zonder kruis of mol gespeeld moeten worden. Hiervoor kunnen we weer een herstellingsteken gebruiken. Dit herstellingsteken geldt dan alleen voor die noot en alleen binnen die maat. In de volgende maat worden alle noten weer gespeeld zoals de vaste voortekens aangeven.